وظایف شهرداری

براساس مادۀ 55 قانون شهرداريها مصوب سال 1334 وظايف واگذار شده به اين سازمان به شرح زیر است :

 1- ایجاد خیابانها، کوچه ها، میدانها، باغهای عمومی، مجاری آب و توسعۀ معابر در حدود قوانین موضوع.

 2- تنظیف، نگاهداری و تسطیح معابر، نهرهای عمومی، مجاری آبها و فاضلاب، تنقیۀ قناتهای مربوط به شهر و تأمین آب و روشنایی به وسایل ممکن.

تبصرۀ1- سد معابر عمومی و اشغال پیاده روها و استفادۀ غیر مجاز از آنها، میدانها، پارکها و باغهای عمومی برای کسب یا سکنی یا هر عنوان دیگری ممنوع است و شهرداری مکلف است از آن جلوگیری و در رفع موانع موجود و آزاد نمودن معابر و مکانهای مذکور به وسیلۀ مأموران خود رأسا اقدام کند. در مورد دکه های منصوب قبل از تصویب این قانون، شهرداری مکلف است نسبت به برداشتن آنها اقدام و چنانچه صاحبان این قبیل دکه ها ادعای خسارتی داشته باشند، با نظر کمیسیون مقرر در مادۀ 77 نسبت به جبران خسارت آنها اقدام کند. ولی کسانی که بعد از تصویب این قانون اقدام به نصب دکه هایی در معابر عمومی کنند شهرداری موظف است رأسا و به وسیلۀ مأموران خود در برداشتن این قبیل دکه ها و رفع سد معبر اقدام کند و اشخاص مزبور حق ادعای هیچگونه خسارتی نخواهند داشت.

تبصرۀ 2- احداث تأسیسات تولید و توزیع برق و تعیین نرخ آن در شهرها تا موقعی که وزارت آب و برق نیروی آن را تأمین نکرده است با موافقت قبلی وزارت آب و برق برعهدۀ شهرداری است.

تهیۀ آب شرب شهرها و تأمین وسایل توزیع و وضع مقررات مربوط به آن، همچنین تعیین نرخ آب در شهرها به استثنای مواردی که سازمانهای تابعۀ وزارت آب و برق عهده دار آن هستند به تصویب انجمن شهر، به عهدۀ شهرداری خواهد بود. این قبیل شهرداریها می توانند با تصویب انجمن شهر و تأیید وزارت کشور تهیۀ آب شرب و توزیع آن را به مؤسساتی که طبق اصول بهداشتی عمل نمایند واگذار کنند.

تبصرۀ 3- مؤسسه های خیریه که تأمین آب شهرها را قبل از تصویب این قانون به عهده داشته اند و عملیات آنها مورد تأیید شهرداری محل و وزارت کشور باشد، می توانند کماکان به کار خود ادامه دهند.

تبصرۀ 4- شهرداری مکلف است محلهای مخصوصی برای تخلیۀ زباله، نخاله،  فضولات ساختمانی، مواد رسوبی فاضلابها و نظایر آنها تعیین و ضمن انتشار آگهی به اطلاع عموم برساند.

محلهای تخلیۀ زباله باید خارج از محدودۀ شهر تعیین شود و محل تأسیسات کارخانجات تبدیل زباله به کود به تشخیص شهرداری خواهد بود.

رانندگان وسایل نقلیه اعم از کندرو و یا موتوری مکلفند آنها را فقط در محلهای تعیین شده از طرف شهرداری خالی نمایند.

مجازات متخلفان طبق مادۀ 276 قانون کیفر عمومی تعیین می شود. در صورت تخلف، مراتب هر بار در گواهینامه رانندگی متخلف قید و اگر ظرف یک سال، سه بار مرتکب همان تخلف شود بار سوم به حداکثر مجازات خلافی محکوم و گواهینامۀ او برای یک سال ضبط می شود و در همان مدت از رانندگی محروم خواهد بود. به تخلفات مزبور در دادگاه بخش رسیدگی خواهد شد.

3- مراقبت و اهتمام کامل در نصب برگۀ قیمت بر روی اجناس و اجرای تصمیمات انجمن نسبت به ارزانی و فراوانی خوار و بار و مواد مورد احتیاج عمومی و جلوگیری از فروش اجناس فاسد و نابود نمودن آنها.

4- مراقبت در امور بهداشت ساکنان شهر و تشریک مساعی با مؤسسه های وزارت بهداری در آبله کوبی، تلقیح واکسن و غیره برای جلوگیری از بیماریهای واگیردار.

5- جلوگیری از گدایی و واداشتن گدایان به کار و توسعۀ آموزش عمومی و غیره.

6- اجرای تبصرۀ 1 مادۀ 8 قانون تعلیمات اجباری و تأسیس مؤسسه های فرهنگی، بهداشتی و تعاونی مانند بنگاه حمایت مادران، نوانخانه، پرورشگاه، درمانگاه، بیمارستان، شیرخوارگاه، تیمارستان، کتابخانه، کلاسهای مبارزه با بیسوادی،کودکستان، باغ کودکان و امثال آن در حدود اعتبارات مصوب و همچنین کمک به این قبیل مؤسسه ها و مساعدت مالی به انجمن تربیت بدنی و پیشاهنگی و کمک به انجمنهای خانه و مدرسه و اردوی کار.

شهرداری در این قبیل موارد و همچنین در مورد موزه ها و خانه های فرهنگی و زندان با تصویب انجمن شهر از زمینها و بناهای متعلق به خود با حفظ مالکیت به رایگان و یا با شرایط معین به منظور ساختمان و استفاده در اختیار مؤسسات مربوط خواهد گذاشت.

تبصرۀ 1- تبصرۀ مادۀ 5 قانون نظارت در مصرف سهمیۀ فرهنگ از درآمد شهرداریها مصوب 28/11/1334 به قوت خود باقی است.

تبصره2- تبصرۀ 59 قانون بودجۀ سال 1339 کل کشور به قوت خود باقی است.

7- حفظ و اداره کردن دارایی منقول و غیر منقول شهرداری و اقامۀ دعوی بر اشخاص و دفاع از دعاوی اشخاص علیه شهرداری.

8- برآورد و تنظیم بودجه، متمم بودجه، اصلاح بودجه و تفریغ بودجۀ شهرداری و تنظیم پیشنهاد برنامۀ ساختمانی و اجرای آن پس از تصویب انجمن شهر. یک نسخه از بودجۀ مصوب و برنامۀ ساختمانی به وسیلۀ فرماندار یا بخشدار به وزارت کشور ارسال می شود.

9- انجام معاملات شهرداری اعم از خرید و فروش منقول و غیر منقول، مقاطعه، اجاره و استیجاره پس از تصویب انجمن شهر با رعایت صلاح و صرفه و مقررات آیین نامۀ مالی شهرداریها پیش بینی شده در این قانون.

10- اهدا و قبول اعانات و هدایا به نام شهر با تصویب انجمن. اعانات پرداختی به شهرداری یا مؤسسات خیریه از طرف وزارت دارایی جزء هزینۀ قابل قبول اعانه دهندگان پذیرفته می شود و اعانه دهنده نسبت به مبلغ اعانه ای که داده است از مالیات بر درآمد معاف می باشد.

11- نظارت و مراقبت در صحت وزنها و مقیاسها.

12- تهیۀ آمار مربوط به امور شهر، موالید و متوفیات.

13- ایجاد غسالخانه، گورستان و تهیۀ وسایل حمل اموات و مراقبت در انتظام امور آنها.

14- اتخاذ تدابیر مؤثر و اقدام لازم برای حفظ شهر از خطر سیل و حریق، همچنین رفع خطر از بناها و دیوارهای شکسته و خطرناک واقع در معابر عمومی، کوچه، مکانهای عمومی، دالانهای عمومی و خصوصی؛ پرکردن و پوشانیدن چاهها و چاله های واقع در معابر؛ جلوگیری از گذاشتن هر نوع اشیا در بالکنها و ایوانهای مشرف و مجاور به معابر عمومی که افتادن آنها موجب خطر برای عابران است و جلوگیری از ناودانها و دودکشهای ساختمانها که باعث زحمت و خسارت ساکنان شهرها باشد.

تبصره- در کلیۀ موارد مربوط به رفع خطر از بناها و غیره و رفع مزاحمتهای مندرج در مادۀ فوق، شهرداری پس از کسب نظر مأمور فنی خود به مالکان یا صاحبان اماکن، ابلاغ مهلت دار متناسبی صادر می نماید و اگر دستور شهرداری در مهلت معین به مورد اجرا گذشته نشود شهرداری رأسا با مراقبت مأموران خود اقدام به رفع خطر یا مزاحمت خواهد نمود. هزینۀ صرف شده را به اضافۀ صدی پانزده خسارت از شخص دریافت خواهد کرد.

مقررات بالا شامل کلیۀ مکانهای عمومی مانند سینماها، گرمابه ها، مهمانخانه ها، دکانها، قهوه خانه ها، کافه و رستورانها، پاساژها و امثال آن که محل رفت و آمد و مراجعۀ عمومی است نیز می باشد.

15- جلوگیری از شیوع بیماریهای واگیردار انسانی و حیوانی و اعلام این گونه بیماریها به وزارت بهداری، دامپزشکی و شهرداریهای مجاور هنگام بروز آنها و دور نگه داشتن بیماران مبتلا و معالجه و دفع حیواناتی که مبتلا به این امراض بوده و یا در شهر بلاصاحب و مضر هستند.

16- تهیۀ مقررات صنفی و پیشنهاد آن به انجمن شهر و مراقبت در امور صحی اصناف و پیشه وران.

17- پیشنهاد اصلاح نقشۀ شهر در صورت لزوم و تعیین قیمت عادلانۀ زمینها و بناهای متعلق به اشخاص که مورد احتیاج شهر باشد بر طبق قانون توسعۀ معابر و تأمین محل پرداخت آن؛ ایجاد و توسعۀ معابر، خیابانها، میدانها و باغهای عمومی؛ تهیۀ زمینهای مورد احتیاج برای لوله کشی و فاضلاب اعم از داخل یا خارج شهر؛ همچنین تهیۀ زمینهای لازم برای ساختمان مخزن و نصب دستگاه تصفیه و آبگیری و متعلقات آنها بر طبق قانون توسعۀ معابر.

18- تهیه و تعیین میدانهای عمومی برای خرید و فروش ارزاق و توقف وسائط نقلیه و غیره.

19- تهیه و تدوین آیین نامه برای فراوانی و مرغوبیت و حسن ادارۀ فروش گوشت و نان شهر و اجرای آن پس از تصویب انجمن شهر.

20- جلوگیری از ایجاد و تأسیس کلیۀ مکانهایی که موجب بروز مزاحمت برای ساکنان یا مخالف اصول بهداشتی در شهرهاست. شهرداری مکلف است از تأسیس کارخانه ها، کارگاهها، گاراژهای عمومی، تعمیرگاه، دکانها و همچنین مراکزی که مواد محترقه می سازند، اصطبل چارپایان، مراکز دامداری و به طور کلی تمام مشاغل و کسبهایی که مزاحمت و سر و صدا ایجاد کنند یا تولید دود و عفونت نموده و موجب تجمع حشرات و جانوران شوند، جلوگیری کند و در تخریب کوره های آجر، گچ و آهک پزی و خزینۀ گرمابه های عمومی که مخالف بهداشت است، اقدام نماید و با نظارت و مراقبت در وضع دودکشهای مکانها و کارخانه ها و وسائط نقلیه که کارکردن آنها دود ایجاد می کند از آلوده شدن هوای شهر جلوگیری نماید و هرگاه تأسیسات مذکور قبل از تصویب این قانون به وجود آمده باشد آنها را تعطیل کند و اگر لازم شود آنها را به خارج از شهر انتقال دهد.

تبصره- شهرداری در مورد تعطیل، تخریب و انتقال به خارج از شهر مکلف است مراتب را ضمن دادن مهلت مناسبی به صاحبان آنها ابلاغ نماید و اگر صاحب ملک به نظر شهرداری معترض باشد باید ظرف ده روز اعتراض خود را به کمیسیونی مرکب از سه نفر که از طرف انجمن شهر انتخاب خواهند شد تسلیم کند. رأی کمیسیون قطعی و لازم الاجرا است.

هر گاه رأی کمیسیون مبنی بر تأیید نظر شهرداری باشد و یا صاحب ملک در موقع اعتراض نکرده و یا در مهلت مقرر شخصا اقدام نکند، شهرداری به وسیله مأموران خود رأسا اقدام خواهد نمود.

21- احداث بناها و ساختمانهای مورد نیاز محل از قبیل رخشویخانه، مستراح، حمام عمومی، کشتارگاه، میدانها، باغ کودکان و ورزشگاه مطابق اصول صحی و فنی و اتخاذ تدابیر لازم برای ساختمان خانه های ارزان قیمت برای اشخاص بی بضاعت ساکن شهر.

22- تشریک مساعی با فرهنگ در حفظ بناها و آثار باستانی شهر، ساختمانی عمومی، مساجد و غیره.

23- اهتمام در مراعات شرایط بهداشت در کارخانه ها و مراقبت در پاکیزگی گرمابه ها و نگاهداری اطفال بی بضاعت و سر راهی.

24- صدور پروانه برای کلیۀ ساختمانهایی که در شهر ساخته می شود.

تبصره- شهرداری در شهرهایی که نقشۀ جامع شهر تهیه شده مکلف است طبق ضوابط نقشۀ مذکور در پروانه های ساختمانی، نوع استفاده از ساختمان را قید کند. در صورتی که برخلاف مندرجات پروانۀ ساختمانی در منطقۀ غیر تجاری محل کسب یا پیشه و یا تجارت دایر شود شهرداری مورد را در کمیسیون مقرر در تبصرۀ 1 مادۀ 100 این قانون مطرح می نماید و کمیسیون در صورت احراز تخلف مالک یا مستأجر با تعیین مهلت مناسب که نباید از دو ماه تجاوز نماید، در مورد تعطیل محل کسب یا پیشه و یا تجارت ظرف مدت یک ماه تصمیم می گیرد.

این تصمیم به وسیلۀ مأموران شهرداری اجرا می شود و کسی که عالما از محل مزبور پس از تعطیل برای کسب و پیشه و یا تجارت استفاده کند به حبس جنحه ای از شش ماه تا دو سال و جزای نقدی از پنج هزار و یک ریال تا ده هزار ریال محکوم خواهد شد و محل کسب نیز مجددا تعطیل می شود.

دایر کردن دفتر وکالت، مطب، دفتر اسناد رسمی، ازدواج و طلاق، دفتر روزنامه و مجله و دفتر مهندسی به وسیلۀ مالک از نظر این قانون، استفادۀ تجاری محسوب نمی شود.

25- ساختن خیابانها و آسفالت کردن سواره روها و پیاده روهای معابر و کوچه های عمومی و نهرها و جدولهای طرفین از سنگ آسفالت و امثال آن به هزینۀ شهرداری هر محل.

26- پیشنهاد برقراری یا القای عوارض شهر و همچنین تغییر نوع و میزان عوارض اعم از کالاهای وارداتی و صادراتی کشور و محصولات داخلی و غیره و ارسال یک نسخه از تصویب نامه برای اطلاع وزارت کشور.

تبصرۀ1- به منظور تشویق صادرات کشور نسبت به کالاهای صادراتی بیشتر از یک درصد قیمت کالا نباید عوارض وضع شود.

تبصرۀ2- کالاهای عبوری از شهرها که برای مقصد معینی حمل می شود از پرداخت هر گونه عوارض به شهرداریهای عرض راه معاف می باشد.

تبصرۀ3- مادۀ 1 قانون مصوبۀ بهمن ماه 33 راجع به تشویق صادرات و تولید از تاریخ تصویب این قانون طبق تبصرۀ 1 این بند تصحیح می شود.

تبصرۀ4- آیین نامه های گریز از پرداخت عوارض شهرداری و استنکاف از آن با موافقت وزارتهای کشور و دادگستری تنظیم و پس از تصویب هیئت وزیران به اجرا گذاشته می شود.

27- وضع مقررات خاصی برای نامگذاری معابر و نصب لوحۀ نام آنها، شماره گذاری مکانها، نصب تابلوی اعلانات، برداشتن و محو کردن آگهیها از محلهای غیر مجاز و هرگونه اقداماتی که در حفظ نظافت و زیبایی شهر مؤثر باشند.

28- صدور پروانۀ کسب برای اصناف و پیشه وران. کلیۀ اصناف و پیشه وران مکلفند برای محل کسب خود از شهرداری محل پروانۀ کسب دریافت دارند.

تبصره- شهرداری می تواند نسبت به تعطیل محل کسب فاقد پروانه رأسا و به وسیلۀ مأموران خود اقدام نماید.